World Bank: ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਵੇਂ ਕਿਤੇ ਵੀ ਰਹਿਣ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦੇ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਭਾਰਤੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਇੰਨਾ ਪੈਸਾ ਭੇਜਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਇਕ ਛੋਟੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਵੀ ਸਾਲਾਨਾ ਖਰਚਾ ਪੂਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਯਾਨੀ 2023 ‘ਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 120 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਯਾਨੀ 10 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਭੇਜੀ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਜਟ ਦੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਖਰੀ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਕਰੀਬ ਦੋ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਭਾਰਤ ਭੇਜੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਨੂੰ ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 66 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕਮਾਏ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਭੇਜਣ ਵਿੱਚ ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ 5 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਭੇਜੇ। ਇਸ ਸੂਚੀ ‘ਚ ਚੀਨ 4 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਤੀਜੇ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ 3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਚੌਥੇ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 2.2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਪੰਜਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਸੂਚੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਘੱਟ ਆਮਦਨੀ ਅਤੇ ਮੱਧ-ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸਾ ਭੇਜਿਆ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੇ 12% ਘੱਟ ਪੈਸੇ ਭੇਜੇ
2022 ਵਿੱਚ ਵੀ, NRI ਘਰ ਵਾਪਸ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 9.28 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਭੇਜੇ ਗਏ। ਇਸ ਸਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਨੇ 2.5 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਭੇਜੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ 12% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਮੁਤਾਬਕ 2021 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਕਮ ਭੇਜੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਹੁਨਰਮੰਦ ਅਤੇ ਘੱਟ ਹੁਨਰਮੰਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਰਤੀ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
UAE ‘ਚ UPI ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਭੇਜੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸੇ
ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਸਾ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂ.ਏ.ਈ. ਤੋਂ 18%. ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਾਧਾ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਫਰਵਰੀ 2023 ਵਿੱਚ UAE ਵਿੱਚ UPI ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ।
ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ, ਯੂਏਈ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁਪਏ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਕੁਵੈਤ, ਓਮਾਨ ਅਤੇ ਕਤਰ ਤੋਂ ਆਏ, ਜੋ ਕਿ 2023 ਵਿੱਚ ਆਏ ਰੁਪਏ ਦਾ ਲਗਭਗ 11% ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ 2024 ਵਿੱਚ ਇਹ 3.7% ਵਧ ਕੇ 10.3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 2025 ਵਿੱਚ ਇਹ 4% ਵਧ ਕੇ 10.7 ਲੱਖ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ Major Destinations
ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੰਜ਼ਿਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਮਿਸਰ, ਇਥੋਪੀਆ, ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਕਾਮੇ ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਨਿਰਮਾਣ, ਪ੍ਰਾਹੁਣਚਾਰੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਫਾਰ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ (IOM) ਦੀ 2024 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਤਨਖਾਹਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਨਾ ਕਰਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਗੁਆਉਣ ਕਾਰਨ ਭਾਰੀ ਕਰਜ਼ੇ ਅਤੇ ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ।
ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪੈਟਰਨ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਦਿਹਾੜੀਦਾਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 10% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
