ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਕਾਰਕੁਨ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ 26 ਸਤੰਬਰ 2025 ਨੂੰ ਲੇਹ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਉਲਿਆਕਟੋਪੋ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਨੂੰਨ (ਐਨਐਸਏ) ਤਹਿਤ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਜ਼ਮਾਨਤ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਜੋਧਪੁਰ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਉੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਲੀ ਸੈਲ ਵਿੱਚ 24×7 ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਧੀਨ ਹਨ।
ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੁਪਹਿਰ 2:30 ਵਜੇ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ।ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ 24 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹਿੰਸਾ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਨੌਜਵਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ 80 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 40 ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਹਿੰਸਾ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਸ਼ਿਡਿਊਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਾਪਰੀ।
ਵਾਂਗਚੁਕ ਲੇਹ ਐਪੈਕਸ ਬੌਡੀ (ਐਲਏਬੀ) ਅਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਐਲਾਇੰਸ (ਕੇਡੀਏ) ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ 10 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ‘ਤੇ ਸਨ, ਜੋ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਖਤਮ ਕੀਤੀ ਗਈ।
23 ਸਤੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ‘ਲੱਦਾਖ ਬੰਦ’ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਭੀੜ ਲੇਹ ਹਿੱਲ ਕੌਂਸਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਬੈਰੀਕੇਡ ਲਗਾ ਕੇ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਭੀੜ ਨੇ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਕੀਤੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ 60 ਲੋਕ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਕਰਫਿਊ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਸਕੂਲ-ਕਾਲਜ ਬੰਦ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਮੋਬਾਈਲ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਾਂਗਰਸ, ਆਪ ਅਤੇ ਸੀਪੀਆਈ(ਐਮ-ਐਲ), ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਰਿਹਾਈ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਲੱਦਾਖ ਐਲਏਬੀ 29 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਭੇਜਣ ਵਾਲੇ ਡੈਲੀਗੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
