ਲਖਨਊ : ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੋਰਖਪੁਰ ‘ਚ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਬਦਲਾਅ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ ਟੈਕਨੀਕਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਗੋਰਖਪੁਰ ਨੇ ਨਵੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਰਾਹੀਂ ਊਰਜਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਬੱਦਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ। ਸੋਲਰ ਪੈਨਲਾਂ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ। ਦਿਨ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਵੱਡੇ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਮਹਿੰਗਾ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਉਪਲਬਧਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੇਗੀ।
ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀਕਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਗੋਰਖਪੁਰ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ: ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਸੈਣੀ ਨੇ ਇਸ ਨਵੇਂ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਸੂਰਜੀ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕੇ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਵੀ ਊਰਜਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਪਲਾਂਟ 10 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ।
ਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀਕਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਗੋਰਖਪੁਰ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ: ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਸੈਣੀ ਨੇ ਇਸ ਨਵੇਂ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਸੂਰਜੀ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕੇ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਵੀ ਊਰਜਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੋਵੇਗੀ।
ਇਹ ਪਲਾਂਟ 10 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਧੁੱਪ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪ੍ਰੋ. ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਇਹ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
ਡਾ: ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਵੀ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਜਰਨਲ ਐਨਰਜੀ ਕਨਵਰਸ਼ਨ ਐਂਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸੋਲਰ ਪਲੇਟ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਲਈ, ਤੁਸੀਂ ਛੱਤਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਂ ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਸੋਲਰ ਪਲੇਟਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਪਰ, ਡਾ. ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੰਬਾਈਨਡ ਕੂਲਿੰਗ, ਹੀਟਿੰਗ, ਪਾਵਰ ਅਤੇ ਡੀਸੈਲਿਨੇਸ਼ਨ ਨਾਮਕ ਇਹ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਚਾਰਜ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਨਵੀਂ ਕਾਢ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਥਰਮਲ ਆਇਲ ਨਾਲ ਭਰੀ ਇੱਕ ਇਨਕਿਊਬੇਟਿਡ ਟਿਊਬ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਸੋਲਰ ਕੁਲੈਕਟਰ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਰਾਹੀਂ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਡਾ: ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਨੂੰ ਆਈਆਈਟੀ ਬੀਐਚਯੂ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋ. ਜੇ. ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਡਾ: ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਹੁਣ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਰਾਹੀਂ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਡਾ: ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 600 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਉਬਾਲਣ ਵਾਲੇ ਬਿੰਦੂ ਦੇ ਨਾਲ ਥਰਮਲ ਆਇਲ ਨਾਲ ਟਿਊਬਾਂ ਦੇ ਬਣੇ ਸੋਲਰ ਕਲੈਕਟਰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਗੇ। ਇੱਥੋਂ ਇਸਨੂੰ ਫੇਜ਼ ਚੇਂਜ ਮਟੀਰੀਅਲ ਟੈਂਕ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਾਰਬੋਨੇਟਿਡ ਤਰਲ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਉਬਾਲਣ ਬਿੰਦੂ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਫ਼ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। N-Butane, N-Pentane ਆਦਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਾਰਬੋਨੇਟ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣਗੇ।
ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਊਰਜਾ ਟਰਬਾਈਨ ਨੂੰ ਚਲਾਏਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਹੋਵੇਗੀ। ਦਿਨ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ।
ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਕਾਢ ਬਾਰੇ, ਐਮਐਮਯੂਟੀ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ: ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਸੈਣੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਗੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੀਤੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਗਤ 8.50 ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ‘ਚ ਬੈਟਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ।
