ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਟਕਰਾਅ ਸਿਰਫ਼ ਫੌਜੀ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਦਲ ਰਿਹਾ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਹੁਣ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਜਨਰਲ ਰੀਮ ਅਮੀਨਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਜੰਗ ਲੜਨ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ $725 ਮਿਲੀਅਨ (ਲਗਭਗ ₹6,000 ਕਰੋੜ) ਖਰਚ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਜੈੱਟ ਈਂਧਨ, ਬੰਬਾਰੀ ਅਤੇ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਵਰਗੇ ਸਿੱਧੇ ਖਰਚੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਜਨਤਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਅਸਲ ਖਰਚਾ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ 2025 ਵਿੱਚ GDP ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਨੂੰ 4.3% ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ 3.6% ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 2025 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਬਜਟ ਘਾਟੇ ਦੀ ਸੀਮਾ 4.9% ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪਹਿਲੇ 2 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ₹12,500 ਕਰੋੜ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ
13 ਜੂਨ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਖਰਚ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ 1.45 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (ਲਗਭਗ ₹12,500 ਕਰੋੜ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ, 593 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (ਲਗਭਗ ₹5 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ) ਬੰਬਾਰੀ ਅਤੇ ਜੈੱਟ ਫਿਊਲ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਰੱਖਿਆ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਗਏ।
ਬਜਟ ਘਾਟੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਅਤੇ GDP ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ 2025 ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਬਜਟ ਘਾਟੇ ਦੀ ਸੀਮਾ GDP ਦਾ 4.9% ਸੀ, ਯਾਨੀ ਲਗਭਗ $27.6 ਬਿਲੀਅਨ। ਪਰ ਇਹ ਅਨੁਮਾਨ ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਬਜਟ ਘਾਟਾ ਹੋਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਗਾਜ਼ਾ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ 2025 ਵਿੱਚ GDP ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਨੂੰ 4.3% ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ 3.6% ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਦੁੱਗਣਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ 2023 ਵਿੱਚ 15 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2025 ਵਿੱਚ 31 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 7% ਹੈ (ਯੂਕਰੇਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ)। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਛੜਾਈ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
