ਦਿੱਲੀ : ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1 ਜੁਲਾਈ, 2017 ਤੋਂ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਕਰ (GST) ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜੀਐਸਟੀ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਸੁਪਰ ਮਾਰਕੀਟ ਦੇ ਬਿੱਲਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਲਟੀਪਲੈਕਸ ਟਿਕਟਾਂ ਅਤੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਜਾਂ ਹੋਟਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਣੇ ਦੇ ਬਿੱਲਾਂ ਤੱਕ ਹਰ ਚੀਜ਼ ‘ਤੇ GST ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਟੈਕਸ ਅਸੀਂ ਸਿੱਧੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਸਗੋਂ ਵਪਾਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ, ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਜੀਐਸਟੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ। ਪਰ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਇਸਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜੀਐਸਟੀ ਕੰਪੋਜੀਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਭੋਜਨ ਦੇ ਬਿੱਲ ਉੱਤੇ ਗਾਹਕ ਤੋਂ ਜੀਐਸਟੀ ਨਹੀਂ ਵਸੂਲ ਸਕਦੇ।
ਕੰਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਦਾ ਲਾਭ ਛੋਟੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਦਾ ਬੋਝ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੰਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਟੈਕਸ ਇਨਵੌਇਸ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗਾਹਕਾਂ ਤੋਂ ਟੈਕਸ ਵਸੂਲਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕੰਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚੋਂ ਟੈਕਸ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਟਰਨਓਵਰ 1.50 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਜੀਐਸਟੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੰਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਾ ਤਾਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਰਿਟਰਨ ਭਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਰੇ ਸੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰਸੀਦਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਾਲ ਦੇ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਸਿਰਫ਼ 1 ਫ਼ੀਸਦੀ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸੇਵਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ‘ਤੇ 6 ਫ਼ੀਸਦੀ ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸ਼ਰਾਬ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਕਾਰੋਬਾਰ ‘ਤੇ 5 ਫ਼ੀਸਦੀ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਜਿਸ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਹੋ ਉਸ ਦੇ ਬਿੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖਣਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ। ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ GST ਕੰਪੋਜੀਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਬਿੱਲ ‘ਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ “ਕੰਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਟੈਕਸਯੋਗ ਵਿਅਕਤੀ, ਸਪਲਾਈਜ਼ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਯੋਗ ਨਹੀਂ” ਲਿਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਬਿੱਲ ‘ਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਬਿੱਲ ‘ਚ GST ਚਾਰਜ ਨਹੀਂ ਜੋੜ ਸਕਦਾ। ਤੁਸੀਂ ਭੋਜਨ ਬਿੱਲ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ GST ਚਾਰਜ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਤੁਸੀਂ ਜੀਐਸਟੀ ਪੋਰਟਲ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੀ ਜਿਸ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਖਾਣਾ ਖਾਧਾ ਹੈ ਉਸ ਨੇ ਜੀਐਸਟੀ ਕੰਪੋਜ਼ਿਟ ਸਕੀਮ ਦਾ ਲਾਭ ਲਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਪੋਰਟਲ ‘ਤੇ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਪਾਰੀ ਗਾਹਕਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਸੂਲੀ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਬਿੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਛੋਟ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਆਨਲਾਈਨ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ…
• GST ਪੋਰਟਲ https://www.gst.gov.in/ ‘ਤੇ ਜਾਓ।
• Search Taxpayer ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
• Search Composition Taxpayer ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
• ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਦੇ ਬਿੱਲ ‘ਤੇ ਲਿਖਿਆ GST ਨੰਬਰ ਦਰਜ ਕਰੋ।
• ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਰੈਗੂਲਰ ਜੀਐੱਸਟੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੰਪੋਜ਼ਿਟ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ।
• ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਤਾ ਹੋ, ਤਾਂ ਬਿੱਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ GST ਚਾਰਜ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਨਾ ਕਰੋ।
• ਜੇਕਰ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਨੇ ਬਿਲ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਜੀਐਸਟੀ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ https://gstcouncil.gov.in/grievance-redressal-committee-grc ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਆਨਲਾਈਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।