ਭਾਰਤ ‘ਚ ਅਨਾਜ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਸੰਕਟ ! ਇਸ ਸਾਲ ਖ਼ਤਰੇ ‘ਚ ਪੈ ਜਾਵੇਗੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅੱਧੀ ਆਬਾਦੀ….

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ :  ਭਾਰਤ ‘ਚ ਅਨਾਜ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਸੰਕਟ ਮੰਡਰਾ (food insecurity in India) ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ  ਇਸ ਸੰਕਟ ਨਾਲ 2050 ਤੱਕ ਅੱਧੀ ਆਬਾਦੀ ਖਤਰੇ ‘ਚ ਪੈ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ‘ਦ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ’ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤ (Food Supply Crisis)  ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੁਰਾਕ ਸਪਲਾਈ ਸੰਕਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਦੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ 2050 ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ 16% ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ 50% ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਿਪੋਰਟ ਚੀਨ ਨੂੰ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ 22.4% ਘਟੇਗੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ 19.4% ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਵੇਗੀ।

‘ਜਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਅਨਾਜ ਵੇਚਦੇ, ਉਹੀ ਲੱਗਣਗੇ ਖਰੀਦਣ’

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਅਤੇ ਆਸੀਆਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਭੋਜਨ ਬਰਾਮਦਕਾਰ ਹਨ। ਇਹੀ ਦੇਸ਼ 2050 ਤੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਭੋਜਨ ਦਰਾਮਦਕਾਰ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਣਾਅ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਾਫ਼ ਜਾਂ ਵਰਤੋਂ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੰਗ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਸਰੋਤ ਲਗਾਤਾਰ ਸੁੰਗੜ ਰਹੇ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ ਜਲ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ 13ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ।

ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਣੀ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ 1100-1197 ਬਿਲੀਅਨ ਕਿਊਬਿਕ ਮੀਟਰ (BCM) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਮੰਗ 2010 ਵਿੱਚ 550-710 BCM ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2050 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 900-1,400 BCM ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। 1 ਗਲੋਬਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਆਨ ਦਿ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਆਫ਼ ਵਾਟਰ (GCEW) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਅਤੇ ਖੋਜਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਾੜੀ ਜਲ ਨੀਤੀ, ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਊਰਜਾ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਲ ਸਰੋਤ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

ਰਿਪੋਰਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤੰਗੀ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤੀਬਰ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ 2022 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਫੋਰਮ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਵਿਗਿਆਨ, ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਫਰੰਟ-ਲਾਈਨ ਮਹਾਰਤ  ਵਾਲੇ 17 ਮਾਹਿਰਾਂ, ਭਾਈਚਾਰਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਡਾਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ 2050 ਲਈ ਪੂਰਬ ਅਨੁਮਾਨ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ 2014 ਤੋਂ 2050 ਦੇ ਅਧਾਰ ਸਾਲ ਤੱਕ ਗਲੋਬਲ ਸਿੰਚਾਈ ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰੇਗੀ।