ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਬੋਝ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਜ਼ੇ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਜਟ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖਬਾਰ ਡਾਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਔਸਤਨ 7.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਲਗਭਗ 78.9 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ 43.4 ਕਰੋੜ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਦਾ ਘਰੇਲੂ ਕਰਜ਼ਾ ਅਤੇ 32.9 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕਰਜ਼ਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਕਰਜ਼ੇ ਮੋੜਨ ਲਈ ਹੋਰ ਕਰਜ਼ੇ ਲੈਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵੱਧ ਸਾਲਾਨਾ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।
ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਲਈ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਮੁੜ ਅਦਾਇਗੀ ਦੀ ਰਕਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ 7.3 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਵਧ ਜਾਵੇਗੀ ਪਰ ਹੁਣ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਨੁਮਾਨ 8.3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਛਿਮਾਹੀ ਬਜਟ ਸਮੀਖਿਆ ਰਿਪੋਰਟ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ 64 ਫੀਸਦੀ ਵਧ ਕੇ 4.2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਈ।
ਇਹ ਵਾਧਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਵਧਦੇ ਬੋਝ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਘਰੇਲੂ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡ ਉੱਚੀ 22 ਫੀਸਦੀ ਵਿਆਜ ਦਰ ਵੀ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ‘ਚ ਕਰਜ਼ਾ ਮੋੜਨ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਾਸ਼ੀ ਟੈਕਸ ਮਾਲੀਏ ‘ਚ ਵਾਧੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਇਕ ਰੁਪਿਆ ਵੀ ਖਰਚ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ।