ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਘਰਾਂ ਦੇ ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰਾਂ ਅਤੇ ਫਰਿੱਜਾਂ ‘ਚ ਭਰੀਆਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਫਲੋਰੋਕਾਰਬਨ ਯਾਨੀ HFFC ਗੈਸਾਂ ਇੰਨੀਆਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ ਕਿ ਯੂਰਪ ‘ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਫਲੋਰੋਕਾਰਬਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡਰੋਫਲੋਰੋਕਾਰਬਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ, ਨੂੰ ਪੜਾਅ ਵਾਰ ਬਾਹਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਧੀ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਸਾਰੇ 27 ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸਾਲ 2050 ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਹੀਟਿੰਗ ਅਤੇ ਕੂਲਿੰਗ ਉਪਕਰਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਗੈਸਾਂ ਫੋਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਫਲੋਰੀਨ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਫਲੋਰੋਕਾਰਬਨ ਗੈਸਾਂ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ, 2023 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਫਲੋਰੀਨੇਟਿਡ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੜਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੈਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਫਲੋਰੋਕਾਰਬਨ, ਪਰਫਲੂਰੋਕਾਰਬਨ, ਸਲਫਰ ਹੈਕਸਾਫਲੋਰਾਈਡ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਟ੍ਰਾਈਫਲੋਰਾਈਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ‘ਐੱਫ ਗੈਸਾਂ’ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਐਫ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰ, ਫਰਿੱਜ, ਹੀਟ ਪੰਪ, ਐਰੋਸੋਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਸਪਰੇਅ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। F ਗੈਸਾਂ ਹੋਰ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, F ਗੈਸਾਂ ਸਾਡੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50,000 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਕਾਇਮ ਰਹਿ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਐਫ ਗੈਸਾਂ ਬਾਰੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤੀ ਚਰਚਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਲੋਰੋ-ਫਲੋਰੋ ਕਾਰਬਨ ਜਾਂ ਸੀਐਫਸੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਰਿੱਜਾਂ ਅਤੇ ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਸ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। CFCs ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਕਲੋਰੀਨ ਗੈਸ ਓਜ਼ੋਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਆਕਸੀਜਨ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਲੋਰੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਐਟਮ ਓਜ਼ੋਨ ਦੇ 1,00,000 ਅਣੂਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਪਤਲੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਧਰਤੀ ਤੋਂ 30 ਮੀਲ ਤੱਕ ਦਾ ਖੇਤਰ ਸਾਡਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਹੈ। ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਦੀ ਖੋਜ 1913 ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਫੈਬਰੀ ਚਾਰਲਸ ਅਤੇ ਹੈਨਰੀ ਬੁਸਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੀਐਮਬੀ ਡੌਬਸਨ ਨੇ ਨੀਲੀ ਗੈਸ ਨਾਲ ਬਣੀ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਡੌਬਸਨ ਨੇ 1928 ਅਤੇ 1958 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਓਜ਼ੋਨ ਮਾਪਣ ਵਾਲੀ ਇਕਾਈ ਡੌਬਸਨ ਦਾ ਨਾਮ ਜੀਐਮਬੀ ਡੌਬਸਨ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕਈ ਖੋਜ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾਲ ਕੈਂਸਰ, ਮਲੇਰੀਆ, ਮੋਤੀਆਬਿੰਦ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੀਚਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਛੱਤਰੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਢਾਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਬਹੁਤ ਪਤਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਦਰਅਸਲ, ਜੇਕਰ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਬਹੁਤ ਪਤਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਧਣਗੀਆਂ।
