ਬਿਊਰੋ ਰਿਪੋਰਟ (ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 1 ਨਵੰਬਰ 2025): ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਵਿਭਾਗ (DoSEL) ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (AI) ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟੇਸ਼ਨਲ ਥਿੰਕਿੰਗ (CT) ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਵਜੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਭਾਗ CBSE, NCERT, KVS ਅਤੇ NVS ਸਮੇਤ ਆਪਣੀਆਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੂਬਿਆਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੰਮ NCF (ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਰੀਕੁਲਮ ਫਰੇਮਵਰਕ) ਫਾਰ ਸਕੂਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ 2023 ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਦਾਇਰੇ ਹੇਠ ਇੱਕ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
AI ਨੂੰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਹੁਨਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ
ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟੇਸ਼ਨਲ ਥਿੰਕਿੰਗ (AI & CT) ਸਿੱਖਣ, ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਸਿਖਾਉਣ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗੀ, ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ‘AI ਫਾਰ ਪਬਲਿਕ ਗੁੱਡ’ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵੱਲ ਵਧੇਗੀ। ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨਾਲ AI ਨੂੰ ਨੈਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵੱਲ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਪੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਤੀਜੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੜਾਅ ਤੋਂ ਹੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਅਹਿਮ ਮੀਟਿੰਗ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼
29 ਅਕਤੂਬਰ 2025 ਨੂੰ CBSE, NCERT, KVS, NVS ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਾਹਰੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਸਮੇਤ ਸਬੰਧਤ ਧਿਰਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ। ਸੈਂਟਰਲ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਸੈਕੰਡਰੀ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ (CBSE) ਨੇ AI ਅਤੇ CT ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੋ. ਕਾਰਤਿਕ ਰਮਨ, ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਮਦਰਾਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਇੱਕ ਮਾਹਰ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੌਰਾਨ, DoSEL ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਸਕੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਸੰਜੇ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ AI ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ‘ਸਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ’ (TWAU) ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਰਵ-ਵਿਆਪਕ ਹੁਨਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ, ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ NCF SE 2023 ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣਾ ਸਾਡਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਹੈ।
ਟੀਚਰ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਰੋਲਆਊਟ
ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਟੀਚਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸਮੱਗਰੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ NISHTHA ਟੀਚਰ ਸਿਖਲਾਈ ਮੌਡਿਊਲ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ-ਅਧਾਰਤ ਸਿੱਖਣ ਸਰੋਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਗੇ। NCF SE 2023 ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਕੋਆਰਡੀਨੇਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ ਰਾਹੀਂ NCERT ਅਤੇ CBSE ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਨਿਰਵਿਘਨ ਏਕੀਕਰਣ, ਢਾਂਚਾਗਤ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਭਰੋਸਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏਗਾ। ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੋਰਡਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਰੱਖਣਾ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਖਾਸ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸੰਯੁਕਤ ਸਕੱਤਰ (I&CT) ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਪ੍ਰਾਚੀ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਇਸ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੋਲਆਊਟ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦਿਆਂ ਸਮਾਪਤੀ ਕੀਤੀ।
