ਲੁਧਿਆਣਾ : ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ ਸਤਿਬੀਰ ਸਿੰਘ ਗੋਸਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਅਜੈਵਿਕ ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇੱਕ ਅਬਾਇਓਟਿਕ ਕਾਰਕ ਕੋਹਰਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਰਮੀ ਰੁੱਤ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਲੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੀਰਾ, ਮਿਰਚ, ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਬੈਂਗਣ ਠੰਡ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਗੋਭੀ, ਪਿਆਜ਼ ਅਤੇ ਲਸਣ ਅਕਤੂਬਰ-ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਬੀਜੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਬਹੁਤਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਡਾ ਗੋਸਲ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਝਾੜ ਲੈਣ ਅਤੇ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਭਾਅ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੀਏਯੂ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।
ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਡਾ ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਨੇ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਕੋਹਰੇ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਮਲਚ ਫ਼ਸਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ‘ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਹੇਵੰਦ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜਿਵੇਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ; ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਨਮੀ, ਬਰਕਰਾਰ ਅਤੇ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ; ਅਤੇ ਨਦੀਨਾਂ, ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਹਰੇ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਮੀ ਨੂੰ ਬਚਾ ਕੇ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਤਕਨੀਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮਲਚਿੰਗ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵਿਧੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਬਚਾ ਕੇ ਕੋਹਰੇ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਲਚ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਪਰਾਲੀ ਅਤੇ ਪੋਲੀਥੀਨ ਹੈ।
ਡਾ ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਸੀਨੀਅਰ ਸਬਜ਼ੀ ਮਾਹਿਰ ਨੇ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹਵਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਲਚਕਦਾਰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਰੁੱਤ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਆਮ ਸੀਜ਼ਨ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਪੱਕਣ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਖੀਰਾ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਬੈਂਗਣ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਨੀਵੀਂ ਸੁਰੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਬੈੱਡਾਂ ‘ਤੇ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰੰਗ ਪੱਕੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਫਸਲ ਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਣ ‘ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਸੀਮਾਂਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕਿਫਾਇਤੀ ਹੈ। ਮਿਰਚ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਬੈਂਗਣ ਦੀ ਨਰਸਰੀ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰੰਗ ਨਾਲ ਢਕੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਠੰਡ ਦੀ ਮਿਆਦ ਖਤਮ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਫਰਵਰੀ ਦੌਰਾਨ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰੰਗ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਨਰਸਰੀ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਦਿਲਪ੍ਰੀਤ ਤਲਵਾੜ ਨੇ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤਰੀਕਾ ਸਿੰਚਾਈ ਵਜੋਂ ਦੱਸਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਖੁਸ਼ਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਵਧੇਰੇ ਹਵਾ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਤਾਪ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਖੇਤ ਦੀ ਸੁੱਕੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਕਰਕੇ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਸੂਰਜੀ ਕਿਰਨਾਂ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਸਤ੍ਹਾ ਗਿੱਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਲਈ ਊਰਜਾ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਫਸਲ ਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਆਲੂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
