ਸ਼ੰਭੂ : ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਫਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਸ਼ੰਭੂ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਅੰਦੋਲਨ ‘ਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਫ਼ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ, ਇਹ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸੇ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਰਾਸ਼ਨ ਟਰਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਹਨ। ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ ’ਤੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਸ਼ੰਭੂ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਬੈਠੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੀ ਕੋਈ ਦਿੱਕਤ ਨਾ ਆਵੇ। ਉਹ ਇੱਥੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਸਟਾਈਲ ਦਾ ਭੋਜਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਸਵੇਰੇ 5 ਵਜੇ ਉੱਠਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਕੰਮ ਖਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 7 ਵਜੇ ਤੋਂ ਲੰਗਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰਾਤ ਨੂੰ 10 ਵਜੇ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਨਿਪਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਸੌਂਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਵੇਰ-ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਚਾਹ ਲਈ ਦੁੱਧ, ਚੀਨੀ ਤੇ ਚਾਹ ਪੱਤੀ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਣਗੇ? ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਤੈਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੰਗਰ ਲਈ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਸਮੇਂ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਣਗੀਆਂ? ਕੌਣ ਲਿਆਵੇਗਾ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਕੱਟੇਗਾ? ਆਟੇ ਨੂੰ ਕੌਣ ਗੁੰਨੇਗਾ? ਰੋਟੀਆਂ ਕੌਣ ਰੋਲੇਗਾ? ਚੁੱਲ੍ਹੇ ‘ਤੇ ਰੋਟੀ ਕੌਣ ਪਕਾਏਗਾ? ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤੈਅ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰੀ ਵਿਉਂਤਬੰਦੀ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਭੀੜ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ਨਹੀਂ ਸੌਂਦਾ। ਸ਼ੰਭੂ ਬਾਰਡਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦੁੱਧ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਆਟਾ ਆਦਿ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਇੱਥੇ ਲੰਗਰ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਔਰਤਾਂ ਬਾਹਰੋਂ ਆਈਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨਹਾਉਣ, ਕੱਪੜੇ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਆਦਿ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸ਼ੰਭੂ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸਥਿਤ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਲਈ ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ 10-10 ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ। ਲੰਗਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਟੈਂਕਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਧਰਨੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
