ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ(Supreme Court) ਨੇ ਅੱਜ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ(Faridkot State) ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦੀ ਵਸੀਅਤ(Late Maharaja of Faridkot Harinder Singh Brar) ਨੂੰ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਮੰਨਦਿਆਂ ਵਸੀਅਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਬਣੇ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੋਰਟ ਨੇ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਵੰਡਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਪੱਚੀ ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ(Rs 25,000-cr assets)ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੇਵਾ ਜੀ ਟਰੱਸਟ ਸਾਂਭ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਤੀਹ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੀਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਹੋਂਦ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਮਰਹੂਮ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦੀ ਫਰੀਦਕੋਟ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਦਾਅਵਿਆਂ ‘ਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। 25,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕੇ ਪੁਰਾਣਾ ਵਿਵਾਦ ਹੈ। ਵਿਵਾਦਿਤ ਸ਼ਾਹੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਕਿਲੇ, ਮਹਿਲ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਸੈਂਕੜੇ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ, ਗਹਿਣੇ, ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡਾ ਬੈਂਕ ਬੈਲੇਂਸ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
ਪਿਛਲੀ ਸੁਣਵਾਈ ਵਿੱਚ ਜਸਟਿਸ ਯੂਯੂ ਲਲਿਤ, ਜਸਟਿਸ ਐਸ ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਟ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਸੁਧਾਂਸ਼ੂ ਧੂਲੀਆ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੈਂਬਰੀ ਬੈਂਚ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਵਕੀਲਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਦਲੀਲਾਂ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਵਕੀਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਰਾਖਵਾਂ ਰੱਖ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 47 ਵਕੀਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਪੇਸ਼ੀ ਕੀਤੀ।
ਟਰੱਸਟ ਨੇ ਵਸੀਅਤ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ
ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੇਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਧੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਵਿਚਕਾਰ ਲੰਬੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੇ 1982 ਵਿੱਚ ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ 1992 ਵਿੱਚ ਇਸ ‘ਇੱਛਾ’ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤ ਨੇ 2013 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੇਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਵਸੀਅਤ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਦੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਹੇਠਲੀ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਜੂਨ 2020 ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਦੇ ਭਰਾ ਮਨਜੀਤ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਬਰਾੜ ਦੀ ਵਸੀਅਤ ਨੂੰ ਜਾਅਲੀ ਕਰਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੇਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਅਗਸਤ 2020 ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਜਿਉਂ ਦੀ ਤਿਉਂ ਰੱਖਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਕੇਅਰਟੇਕਰ ਵਜੋਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛੋਟੀ ਧੀ ਦੀ ਮੌਤ
ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛੋਟੀ ਧੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਦੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਲੰਬੀ ਬਿਮਾਰੀ ਪਿੱਛੋਂ 2018 ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। 82 ਸਾਲਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਨੇ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਰਾਜ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਲਏ ਸਨ। ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਦੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਦੇਖਰੇਖ ਲਈ ਬਣੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੀਵਾ ਜੀ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਨ।
ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਾਇਲ ਵਿਵਾਦ :
1918 ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ, ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਨਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹੀ ਜੋੜੇ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ, ਦੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਮਹੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਹਰਮੋਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੀ।
ਬੇਟੇ ਦੀ 1981 ਵਿੱਚ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ
ਸੱਤ ਸਿੱਖ ਰਿਆਸਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਹਰਿੰਦਰ ਦੀ 1989 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਮਹੀਪਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸਪਿੰਸਟਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੀਪਇੰਦਰ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਵਿਵਾਦ ਅਕਤੂਬਰ 1989 ਵਿੱਚ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਵਸੀਅਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਮਹਾਰਵਾਲ ਖੇਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸਦਾ ਮੁਖੀ ਉਸਦੀ ਧੀ ਦੀਪਇੰਦਰ ਸੀ।
2018 ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਇੱਕ ਅਦਾਲਤ ਵੱਲੋਂ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿਵਾਦ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ।
ਦਾਅ ‘ਤੇ ਇਹ ਲੱਗਿਆ ਸੀ
ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸ਼ਾਹੀ ਦੌਲਤ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਰਾਜਾਂ (ਪੰਜਾਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ) ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਅਤੇ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਰਾਜਮਹਿਲ, ਫਰੀਦਕੋਟ: 14 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਨਿਵਾਸ ਵਜੋਂ 1885 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ, ਪੈਲੇਸ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ 150 ਬਿਸਤਰਿਆਂ ਦਾ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਹਸਪਤਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ, ਫਰੀਦਕੋਟ: ਰਾਜਾ ਮੋਕੁਲਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਹਮੀਰ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ 1775 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਹ 10 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਮੁੱਖ ਇਮਾਰਤ 1890 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
-ਫਰੀਦਕੋਟ ਹਾਊਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੋਪਰਨਿਕਸ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ 17.50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਮਾਸਿਕ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੀਜ਼ ‘ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨੌਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ 1,200 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ।
-ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: 300 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਚਾਰ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
-ਫਰੀਦਕੋਟ ਹਾਊਸ, ਮਸ਼ੋਬਰਾ (ਸ਼ਿਮਲਾ) : 260 ਵਿੱਘੇ ਦੀ ਇਸ ਅਸਟੇਟ ‘ਚ ਪੰਜ ਘਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਸ਼ੇਰਵੁੱਡ ਹਾਊਸ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਘਰ ਅੱਗ ਨਾਲ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਗਏ।
-18 ਵਿੰਟੇਜ ਕਾਰਾਂ: ਇੱਕ 1929 ਮਾਡਲ ਰੋਲਸ ਰਾਇਸ, 1929 ਮਾਡਲ ਗ੍ਰਾਹਮ, 1940 ਮਾਡਲ ਬੈਂਟਲੇ, ਜੈਗੁਆਰ, ਡੈਮਲਰ, ਪੈਕਾਰਡ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹਨ।
-ਏਅਰੋਡਰੋਮ, ਫਰੀਦਕੋਟ: ਸਿਵਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਇਹ 200 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
-ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ: ₹1,000 ਕਰੋੜ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ, ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸਟੈਂਡਰਡ ਚਾਰਟਰਡ ਬੈਂਕ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਹਨ।