ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪੀਐਮ ਸ਼੍ਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹੋਣਹਾਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਐਕਸਪੋਜ਼ਰ ਵਿਜ਼ਿਟਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵਿਹਾਰਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋਣਗੇ।
ਰਾਜ ਦੇ 355 ਸਰਕਾਰੀ ਪੀਐਮ ਸ਼੍ਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ 18,460 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ 710 ਐਸਕਾਰਟ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਧੀਨ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ, 201 ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ 10,452 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਦਿੱਲੀ, ਗੁਜਰਾਤ, ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰਾਂ, ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇਸ ਪੜਾਅ ਲਈ ਸਾਰੇ 201 ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਲ 20.90 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਹਰ ਯਾਤਰਾ 5-6 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਾਂ ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ 20,000 ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਆਵੇਗਾ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਸਖ਼ਤ ਯੋਗਤਾ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਛੇਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਦੇ ਹਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰਲੇ 50 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਰਡ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਚੁਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਬਰਾਬਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਅੰਕ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਮਿਲੇਗੀ। ਨਾਲ ਹੀ, ਵਿਗਿਆਨ ਕੁਇਜ਼ਾਂ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ, ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ, ਨਾਟਕਾਂ, ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ, ਬਲਾਕ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਰਾਜ ਜਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏਗਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਸੱਚੇ ਹੋਣਹਾਰ ਹੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ।
ਦੌਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੈਪੁਰ (ਰਾਜਸਥਾਨ) ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ, ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ (ਗੁਜਰਾਤ) ਦਾ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ-ਤਕਨੀਕੀ ਸਥਾਨ ਤੇ ਪਾਲਮਪੁਰ (ਹਿਮਾਚਲ) ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ-ਵਿਦਿਅਕ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਵਿਗਿਆਨਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ।
ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮ ਹਨ: ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਗੇ, ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣਗੇ, ਹਾਜ਼ਰੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਚੈੱਕ ਹੋਵੇਗੀ। ਹਰ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਫਸਟ ਏਡ ਕਿੱਟ ਤੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਨੰਬਰ ਹੋਣਗੇ। ਭੀੜ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜੋੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਨਜ਼ਰੀਆ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ।