ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਜਾਰੀ ਤਣਾਅ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ‘ਤੇ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ, ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ, ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧਣ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੂਟਨੀਤਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਵੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਲੇਖ ਇਸ ਟਕਰਾਅ ਦੇ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਅਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਰਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ
ਭਾਰਤ ਆਪਣੀਆਂ ਤੇਲ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦਾ 80-85% ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ (ਇਰਾਕ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਯੂਏਈ) ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਯੁੱਧ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਜਲਡਮਰੂ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ 20% ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਹਾਲੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਬ੍ਰੈਂਟ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 11% ਵਧ ਕੇ 75.32 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਯੁੱਧ ਲੰਮਾ ਚੱਲਿਆ ਤਾਂ ਇਹ 120 ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮਹਿੰਗਾਈ: ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ 10 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੂਨ ਮੁਦਰਾਸਫੀਤੀ 35 ਅਧਾਰ ਅੰਕ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਾਲਣਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਣਗੀਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਅਨਾਜ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਅਤੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ) ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਜੀਡੀਪੀ ‘ਤੇ ਅਸਰ: ਜੇਕਰ ਬ੍ਰੈਂਟ ਕਰੂਡ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 80 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 16-20 ਅਧਾਰ ਅੰਕ ਘੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਗਤੀ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ
ਹ蓇ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਜਲਡਮਰੂ ਵਰਗੇ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ (ਯੂਰਪ, ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫਰੀਕਾ) ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਦੀ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਬੀਮਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਨਿਰਯਾਤ ‘ਤੇ ਅਸਰ: ਭਾਰਤੀ ਨਿਰਯਾਤ (ਜਿਵੇਂ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲ, ਰਸਾਇਣਕ ਉਤਪਾਦ, ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ) ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਧੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ: ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣੀ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕੋਰੀਡੋਰ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਜੋ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ, ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ
ਯੁੱਧ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ਵ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਵਧੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤੀ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਸੈਂਸੈਕਸ ਅਤੇ ਨਿਫਟੀ ਵਿੱਚ 1-1.3% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੰਸਥਾਗਤ ਨਿਵੇਸ਼ਕ (FII) ਸ਼ੁੱਧ ਵਿਕਰੇਤਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਕਰੀ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵਧਿਆ ਹੈ।
ਅਸਰ
ਕੰਪਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਅਡਾਨੀ ਪੋਰਟਸ (ਹਾਈਫਾ ਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼), ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਗਈ।
ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਿਵੇਸ਼: ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਸਵਿਸ ਫ੍ਰੈਂਕ ਵਰਗੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਮੁੜ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਇਕੁਇਟੀ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਘਟ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਰੁਪਏ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ
ਤੇਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਯਾਤੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਯਾਤ ਬਿੱਲ ਵਧੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਘਾਟਾ ਅਤੇ ਰੁਪਏ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਸਰ : ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ: ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨਾਲ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ, ਖਾਦ, ਰਸਾਇਣਕ ਉਤਪਾਦ, ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ, ਫਲ, ਡ੍ਰਾਈਫਰੂਟ, ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਧਾਤਾਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਨਾਲ ਸਮੁੱਚੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੇਗੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜੇਬ ‘ਤੇ ਪਵੇਗਾ।
- ਭਾਰਤ ਦੇ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਹਨ। 2024-25 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਈਰਾਨ ਨੂੰ 1.24 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਅਤੇ 441.9 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕੀਤਾ, ਜਦਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ 2.15 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਅਤੇ 1.61 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਆਯਾਤ ਹੋਇਆ।
ਅਸਰ: ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਤੁਲਨ: ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣੇ ਪੈਣਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਵਾਸੀ: ਖਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲਗਭਗ 80 ਲੱਖ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ
ਜੇਕਰ ਯੁੱਧ ਲੰਮਾ ਚੱਲਿਆ, ਤਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ:
- ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਾਮਾਨ ਅਤੇ ਗੈਜੇਟ
- ਖਾਦ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆ
- ਰਸਾਇਣ, ਪਲਾਸਟਿਕ, ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਲੂਣ
- ਫਲ, ਡ੍ਰਾਈਫਰੂਟ, ਅਤੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ
- ਲੋਹਾ, ਸਟੀਲ, ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ
- ਗਹਿਣੇ ਅਤੇ ਰਤਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਯਾਤ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ
- ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਵਣਜ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਲਈ ਬੈਠਕਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਅਜਿਹੇ ਝਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਪਰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਯੁੱਧ ਦੀ ਮਿਆਦ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਗੇ।
ਈਰਾਨ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਟਕਰਾਅ ਦਾ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ, ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਕਾਰਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ, ਵਪਾਰਕ ਘਾਟਾ, ਅਤੇ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਤਰਕਤਾ ਅਤੇ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਅਲਪਕਾਲੀਕ ਝਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਕਲਪਕ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗ, ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ, ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਤੁਲਨ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
