ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਵੇਦਮ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਝੂਠੇ ਕਤਲ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ 43 ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਣੇ ਪਏ, ਨੂੰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਦਾਲਤਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਨਿਕਾਲੇ ‘ਤੇ ਅਸਥਾਈ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਗੁਨਾਹੀ ਸਾਬਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਉਮੀਦ ਜਾਗੀ ਹੈ।
ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ, ਇੱਕ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਜੱਜ ਨੇ ਵੇਦਮ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲੇ ‘ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਪੀਲਜ਼ (ਬੀਆਈਏ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੇਸ ਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਸੁਣਵਾਈ ਨਾ ਕਰ ਲੈਵੇ। ਉਸੇ ਦਿਨ ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਵੀ ਨਿਕਾਲੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ।
ਐਨਬੀਸੀ ਨਿਊਜ਼ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਮਲਾ ਹੁਣ ਬੀਆਈਏ ਕੋਲ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿੱਥੇ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। 64 ਸਾਲਾ ਵੇਦਮ, ਜੋ ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਦਾ ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸੀ ਹੈ, ਨੂੰ 3 ਅਕਤੂਬਰ 2025 ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਹੁਣ ਉਹ ਲੁਈਸਿਆਨਾ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਕਾਲੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ।
ਵੇਦਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਹੁਤ ਦੁਖਦਾਈ ਹੈ। 1980 ਵਿੱਚ, ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੇਦਮ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਹਿਪਾਠੀ ਥਾਮਸ ਕਿਨਸਰ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ। ਦੋਵੇਂ 19 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਵੇਦਮ ਨੇ ਕਿਨਸਰ ਤੋਂ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਲਿਫਟ ਮੰਗੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਇਕੱਠੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਕਿਨਸਰ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਵੇਦਮ ਨਾਲ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨੌਂ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਕਿਨਸਰ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰੀ ਗਈ ਸੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੇਦਮ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕੀ ਮੰਨਿਆ, ਪਰ ਕੋਈ ਗਵਾਹ ਜਾਂ ਸਿੱਧਾ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ, 1983 ਅਤੇ 1988 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਪੈਰੋਲ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਵੇਦਮ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬੇਗੁਨਾਹੀ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ।
ਇਸ ਸਾਲ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਸਬੂਤ ਉਭਰੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਭ ਕੁਝ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕਤਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਬੰਦੂਕ ਵੇਦਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਐਫਬੀਆਈ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਗੋਲੀ ਦਾ ਜ਼ਖ਼ਮ .25-ਕੈਲੀਬਰ ਬੰਦੂਕ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ ਗਵਾਹੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਵੇਦਮ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬੰਦੂਕ ਵੇਚੀ, ਪਰ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਇਸਤਗਾਸਾ ਪੱਖ ਨੇ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਅਦਾਲਤ ਤੋਂ ਰੋਕੀ ਸੀ। 2023 ਵਿੱਚ ਵੇਦਮ ਦੇ ਨਵੇਂ ਵਕੀਲ ਬਾਲਚੰਦਰਨ ਨੂੰ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਮਿਲੀ। ਨਵੇਂ ਸਬੂਤਾਂ ਨਾਲ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਜ਼ਾ ਪਲਟ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਰਿਹਾਈ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਵੇਦਮ ਕਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਠਹਿਰਦਾ।
ਵੇਦਮ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਨੌਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕਾ ਆ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਪੈਨ ਸਟੇਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਟੇਟ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਵੇਦਮ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸੀ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਪਰ 1982 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਨੇ ਸਭ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਅਮਰੀਕੀ ਨਿਆਇਕ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਨਸਲੀ ਪੱਖਪਾਤ ਅਤੇ ਸਬੂਤਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਨੇ ਇੱਕ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਆਂ ਮਿਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਪਰ ਨਿਕਾਲੇ ਦੀ ਧਮਕੀ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।