ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਡਿਆਜੀਓ, ਪਰਨੋਡ ਰਿਕਾਰਡ, ਰੇਮੀ ਕੋਇੰਟਰੀਓ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਊਨ-ਫੋਰਮੈਨ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ 75% ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ₹74 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਜਾਗਰੂਕਤਾ, ਬਦਲਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਇਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹੁਣ ਗੈਰ-ਸ਼ਰਾਬ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਡਿਆਜੀਓ ਨੇ ਰਿਚੁਅਲ ਜ਼ੀਰੋ ਪਰੂਫ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਾਰਲਸਬਰਗ ਅਤੇ ਕੰਪਾਰੀ-ਮਿਲਾਨੋ ਨੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਬਲੂਮਬਰਗ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੂਨ 2021 ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 50 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਰਾਬ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਔਸਤਨ 46% ਘਟੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਖਪਤ 2005 ਵਿੱਚ 2.4 ਲੀਟਰ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2016 ਵਿੱਚ 5.7 ਲੀਟਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ 2030 ਤੱਕ 6.7 ਲੀਟਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਬਾਜ਼ਾਰ $60 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਪਿਰਿਟਸ, ਰੈਡੀਕੋ ਖੇਤਾਨ ਅਤੇ ਗਲੋਬਸ ਸਪਿਰਿਟਸ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 14 ਗੁਣਾ ਵਧੇ ਹਨ। ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਤੋਂ ₹19,730 ਕਰੋੜ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਕਮਾਇਆ ਹੈ।
ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ 86% ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ 29% ਵਧੀ ਹੈ।
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ 2021-22 ਵਿੱਚ 245.33 ਲੱਖ ਲੀਟਰ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2024-25 ਵਿੱਚ 456.44 ਲੱਖ ਲੀਟਰ ਹੋ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ 86% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ, ਇਹ 235.86 ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 304.16 ਲੱਖ ਲੀਟਰ ਹੋ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ 28.95% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੈ।
