ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਜਾਅਲੀ ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (PSEB) ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨੌਕਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਧੋਖਾਧੜੀ ਉਦੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਈ ਜਦੋਂ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਫਸਰ, ਨਰਵਾਣਾ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੀਂਦ, ਹਰਿਆਣਾ) ਨੇ 1999 ਦੇ ਇੱਕ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਨੂੰ ਤਸਦੀਕ ਲਈ PSEB ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ। ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ, ਜਿਸ ਦਾ ਰੋਲ ਨੰਬਰ 806628 ਸੀ ਅਤੇ ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਝਲੂਰ (ਸੰਗਰੂਰ) ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਾਅਲੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ।
ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਨਤੀਜਾ 222 (H) ਸੀ, ਜਦਕਿ ਪਾਸ ਅੰਕ 422 ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਜਾਅਲੀਤਾ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। PSEB ਨੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਲੈਕਲਿਸਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ।ਬੋਰਡ ਨੇ ਜਾਅਲੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੋਲੋਗ੍ਰਾਮ, ਵਾਟਰਮਾਰਕ, ਉੱਚੀਆਂ ਸਟੈਂਪਾਂ, QR ਕੋਡ, ਅਤੇ ਆਧਾਰ ਕਾਰਡ ਨਾਲ ਲਿੰਕੇਜ। ਰੋਲ ਨੰਬਰ ਹੁਣ ਸਿੱਧੇ ਪੋਰਟਲ ‘ਤੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
PSEB ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਅਪਲੋਡ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਹੋਰ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ, ਰੇਲਵੇ, ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਫਤਰ, ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਅਲੀ PSEB ਸਰਟੀਫਿਕੇਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹਰ ਮਹੀਨੇ 1,800 ਤੋਂ 2,000 ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਤਸਦੀਕ ਲਈ ਬੋਰਡ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ।ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਸ਼ੱਕੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖਾਸਕਰ ਜੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰਾਜ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਬੰਧਤ ਅਦਾਰੇ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਵਾਬ ਮਿਲਣ ‘ਤੇ ਦੋਸ਼ੀ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਾਅਲੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਾਲੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਮੈਰਿਟ ਸੂਚੀ ਤੋਂ ਹਟਾ ਕੇ ਅਗਲੇ ਯੋਗ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਿੱਚ ਫੜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। PSEB ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਸਖਤ ਤਸਦੀਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੇ ਜਾਅਲੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
