ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ- ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੀ ਲਾਗ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਕੀ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ,ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਰੋਗ ਕੰਟਰੋਲ (ਐੱਨਸੀਡੀਸੀ) ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਐੱਨਸੀਡੀਸੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਕੋਵੀਡ -19 ਲਈ ਉਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜੋ ਨਿਪਾਹ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਸਮੇਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਕੋਵੀਡ -19 ਕਾਰਨ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਭਰਮ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਵੀ ਇਸ ਲਾਗ ਨੂੰ ਫੈਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਫੈਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਦਖ਼ਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋਵਿਡ -19 ਇਕ ਨਵੀਂ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਸੀਮਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਝ ਹੈ,ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੀ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਸੀਮਤ ਸਮਝ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ :-
- ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਵਿਡ -19 ਹਵਾ ਰਾਹੀਂ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦਾ।
ਡਾਕਟਰੀ ਅਮਲੇ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੀ ਲਾਗ ਨਾਲ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਵਾਰਡ ਜਾਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ :-
- ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਵੇਲੇ ਪੀਪੀਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਪੀਪੀਈ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ‘ਮੈਡੀਕਲ ਸੂਟ’ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਸਟਾਫ਼ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵੱਡੇ ਗਿਲਾਸ, ਐੱਨ 95, ਮਾਸਕ, ਦਸਤਾਨੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਐਪਰਨ ਜੋ ਕਿ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾ ਸਕਦੇ,ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ।
- ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਟਿਊਬਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਹਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਕੋਈ ਹਿੱਸਾ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਖੂਨ ਦੇ ਲੀਕ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੈਡੀਕਲ ਸਟਾਫ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਤਰਲ ਨਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੋਵੇ।
- ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲੀਕ-ਪਰੂਫ਼ ਬੈਗ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਾਈਪੋਕਲੋਰਾਈਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬੈਗ ਨੂੰ ਰੋਗਾਣੂ-ਮੁਕਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ,ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਟਿਊਬਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡਾਕਟਰੀ ਉਪਕਰਣ ਕੋਰੋਨਾ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਬੈਗ ਅਤੇ ਚਾਦਰਾਂ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਸਭ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ‘ਚ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।
- ਮੈਡੀਕਲ ਸਟਾਫ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਮੁਰਦਾਘਰ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼:-
- ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਵਿਡ -19 ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੈਂਬਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ,ਜਿਸਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਮੁਰਦਾਘਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਤਰਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
- COVID-19 ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ ਯਾਨੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੋਈ ਪਰਤ ਨਹੀਂ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਵੀ ਉਦੋਂ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮੁਰਦਾਘਰ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਰੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਫੁੱਟਪਾਥ ਅਤੇ ਟਰਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸੋਡੀਅਮ ਹਾਈਪੋਕਲੋਰਾਈਟ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
